Türkiye'de sosyoekonomik değişimler, konut projelerinde önemli etkilere yol açtı. Boşanmaların artması ve alım gücünün düşmesi, daire büyüklüklerini etkiledi. Müstakil evlere olan talep artarken, apartman daireleri küçüldü.

Türkiye'de Konut Projelerinde Sosyoekonomik Değişimlerin Etkisi

Türkiye’de sosyoekonomik değişimler, konut projelerinde önemli etkilere yol açtı. Alım gücünün azalması ve boşanmaların artması, daha küçük metrekarelerde tek kişilik dairelere olan talebi artırdı. Son 18 yılda konut metrekareleri 31 metrekare azaldı. Hanelerde ortalama kişi sayısı 4’ten 3’e düşerken, daire büyüklükleri de 127’den 96 metrekareye geriledi.

Boşanmaların Artışı ve Daire Büyüklükleri

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2023 yılında 173 bin 342 olan boşanmalar, 2024’te 187 bin 343’e çıktı. Boşanma hızı 2,03’ten 2,19’a yükseldi. İstanbul Gayrimenkul Değerleme (İGD) çalışmasına göre, 2021 yılında ortalama 112,4 metrekare olan daire büyüklükleri, 2023 yılında 97,8 metrekareye, 2024 yılında ise 96,4’e geriledi. Son 4 yılda daireler ortalama 16 metrekare küçüldü.

Bu durum, boşanmaların artması ve alım gücünün düşmesi ile ilişkilendiriliyor. Boşanma sonrası tek başına yaşamaya başlayan bireyler, daha küçük dairelere yöneliyor. Bu değişim, konut piyasasında önemli bir etki yaratıyor. Dairelerin küçülmesi, aynı zamanda hanelerdeki kişi sayısının azalmasıyla da bağlantılıdır.

Müstakil Evlerdeki Artış

Apartman daireleri son 18 yılda yaklaşık 31 metrekare küçülmesine karşın, müstakil evlerde 43 metrekare artış yaşandı. Müstakil evlerin ortalama büyüklüğü 169 metrekareden 212 metrekareye çıktı. Tüketicilerin arsadan ev sahipliğine yönelmesi, müstakil yapılara olan talebi artırdı. Bu durum, konuta erişimin zorlaşmasıyla da ilişkilidir.

Sektör temsilcileri, gelir dağılımındaki bozulma ve yükselen maliyetler nedeniyle daire metrekarelerinin daha da küçülebileceğini öngörüyor. Müstakil evlere olan talep, konut piyasasındaki değişimlerin bir yansıması olarak değerlendiriliyor. Bu durum, tüketicilerin tercihlerini de etkiliyor.

Gelir Dağılımındaki Bozulma

İstanbul Gayrimenkul Değerleme Kurucu Ortak Ahmet Büyükduman, ortalama hane halkı büyüklüğünün 4’ten 3 kişiye gerilediğini belirtti. Daire büyüklüğündeki değişim, hane halkının küçülmesiyle açıklanamaz. Konuta erişimin güçleşmesi, geliştiricileri daha küçük konut üretimine yönlendirmiştir. Bu durum, gelir dağılımındaki bozulmayı da ima ediyor.

Büyükduman, Türkiye’de hanelerin yüzde 18’inin tek kişilik hanelerden oluştuğunu ifade etti. Ruhsat alınan dairelerin ortalama büyüklüğü 114 metrekareden 96 metrekareye düştü. Bu durum, konut piyasasında önemli bir değişim sürecini işaret ediyor.

Sosyolojik ve Ekonomik Etkiler

Büyükduman, daire büyüklüğündeki düşüşü iki nedene bağlıyor. Birincisi sosyolojik süreçtir. Türkiye’de hane halkı büyüklüğü küçülüyor. İkincisi ise stagflasyon etkisidir. Enflasyonist ortamda maliyetler artarken, fiyat artırmak istemeyen müteahhitler, daire büyüklüklerini küçültmek zorunda kalıyor.

Bu durum, tüketicilerin daha düşük dairelere yönelmesine neden oluyor. Müteahhitlerin de pazar koşullarına göre daha küçük daire tiplerine yönelmesi, metrekarelerin küçülmesine yol açıyor. Bu süreç, konut piyasasında kalıcı bir değişim yaratabilir.

Küçük Dairelere Yönelik Talep

Mimar Dr. Ahmet Erkutoğlu, geçmişte 3 + 1’in altında daire inşa edilmediğini belirtti. Ancak son yıllarda bu durum değişti. Büyük konut projelerinin yüzde 30’u 1 + 1, yüzde 40’ı 2 + 1, yüzde 25’i 3 + 1 ve yüzde 5’i de 4 + 1 dairelerden oluşuyor. Küçük dairelerin daha kolay satılması, müteahhitlerin bu yönde taleplerini artırıyor.

Ekonomik şartlar, alım gücünün zayıflaması ve üniversite öğrencilerinin talepleri, tek başına yaşam tercihlerini artırıyor. Bu durum, 1 + 1 ve 2 + 1 dairelere olan talebi yükseltiyor. Fiyat farkları da dikkat çekiyor. 1 + 1 daireler ortalama 5-6 milyon TL, 2 + 1 daireler 9-10 milyon TL arasında değişiyor.